Foto: Jan Maassen Fotografie
Tekst: Stichting Oud Uithoorn/De Kwakel

Fort aan de Drecht

Grevelingen 28, Uithoorn
Provinciaal monument en Unesco Werelderfgoed

De Stelling van Amsterdam is eind negentiende en begin twintigste eeuw aangelegd ter verdediging van de hoofdstad. Langs een 135 kilometer lange dijk ligt een veertigtal verdedigingswerken. Reeds in 1874 werd het tracé van de stelling vastgesteld, maar pas in de jaren tachtig van de negentiende eeuw werd aan het werk begonnen. Tot in de jaren 1914-1918 werd gesleuteld en werden aanpassingen doorgevoerd op grond van  voortschrijdende geschutstechniek.

Het fort stond ten opzichte van de hoofdweerstandslijn, de Vuurlijn, in een vooruitgeschoven positie. Daardoor kon volstaan worden met één in plaats van twee keelkazematten. In dit kazemat stonden vier 7-cm-kanonnen opgesteld, twee voor vuur in richting De Kwakel en twee richting Amstelhoek. Het achterterrein werd verdedigd met behulp van twee mitrailleurs voor het geval vijandelijk troepen door de linie hadden weten te breken en openingen voor geweervuur. Fort aan de Drecht verdedigde de damsluis in de Drecht (Amstel) ter hoogte van de roeiloods. De damsluis werd op 26 maart 1893 aanbesteed. De Drecht kon hier afgedamd worden door op twee plekken schotbalken neer te laten in de sluis en de ruimte er tussen vol te storten met puin. De afdamming was noodzakelijk om de inundaties in stand te houden. In de jaren zestig van de twintigste eeuw is de sluis gesloopt om het scheepvaartverkeer vrijere vaart te bieden.

In de frontwal waren twee betonnen opstelpunten voor mitrailleurs met tussen hen in een pantserstand. Onder de gebogen nikkelgietstalen plaat van 23.000 kilo was ruimte voor twee mitrailleurs en bedienende manschappen. De pantserstand is uniek in de Stelling van Amsterdam.

Het fort werd in 1911 voltooid en tijdens de mobilisatie bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) bezet door 72 militairen, die tot 1916 op hun post bleven. In het jaar 2000 werd het gerestaureerde fort door minister Frank de Grave van Defensie symbolisch overgedragen aan de Uithoornse burgerij. Het natuurgebied is in beheer bij Stichting Landschap Noord-Holland. De gehele Stelling van Amsterdam, dus ook dit fort, staat sinds 1996 op de Werelderfgoedlijst van Unesco.

MEER MONUMENTEN

De naam De Dankbaarheid gaat verder terug dan 11 maart 1865, toen de eerste steen gelegd werd voor deze boerderij.

De wachterswoning en halteplaats 43 lag op de lijn Aalsmeer-Uithoorn-Nieuwersluis.

In 1912 werd deze stalen brug in het traject Aalsmeer-Nieuwersluis in opdracht van de H.E.S.M (Hollandse Electrische Spoorweg Maatschappij) aangelegd.

Over de geschiedenis van Het Rechthuis kan men een lijvig boek schrijven. In 1322 wordt de naam Den Uijthoorn voor…

De Tolhuissluis ligt op de route van de oude trekvaart tussen Amsterdam en Gouda via de Amstel en de Drecht.

Aan de rand van de fortgracht die het eiland omsluit waarop Fort aan de Drecht is gebouwd staan de fortwachterswoning,…

Dit pand werd ontworpen door architectenbureau Zanstra, Giesen & Sijmons (1932-1954).